Tattva Traya : Sanskrit moolam (तत्त्व त्रय)

ग्रन्थकर्ता: श्री लोकाचार्य स्वामी (पिल्लै लोकाचार्यर्)

व्याख्याता: श्री रम्यजमातृ मुनि (अलगीय मनवाल मामुनिगल)

श्रीशैलेश दयापात्रम् धीभक्त्यादिगुणार्णवम्-  
    यतीन्द्र प्रवणम् वन्दे रम्यजामातरम मुनीम् ||

English Translation of Gwalior Satyamurti Ayyangar Swami: Tattva-Trayam (part 1)

अवतारिका/उपोद्घात : Tattva Trayam: Avataarika (swami Varavara Muni)

सूत्रम् 1: Tattva Trayam: Sutram 1 (Chit Prakaranam)

1. मुमुक्षोश्चेतनस्य मोक्षोत्पत्तौ तत्त्वत्रयज्ञानमपेक्षितम् ।

हिन्दी अनुवाद: https://ramanujramprapnna.blog/2024/10/06/tattva-traya-hindi-sutra-1/

सूत्रम् 2: Tattva Trayam: Sutram 2

2. तत्त्वत्रयं चिदचिदीश्वरश्च ।

हिन्दी अनुवाद: https://ramanujramprapnna.blog/2024/10/06/tattva-traya-hindi-sutra-2/

सूत्रम् 3: Tattva Trayam: Sutram 3

3. चिदित्यामोच्यते

हिन्दी अनुवाद: https://ramanujramprapnna.blog/2024/10/06/tattva-traya-hindi-sutra-3/

सूत्रम् 4: Tattva Trayam: Sutram 4

4. आत्मस्वरूपं “गत्वागत्वोत्तरोत्तरम्” इत्युक्तप्रकारेण देहेन्द्रिय-मनः-प्राणबुद्धिभ्यो विलक्षणमजड़मानन्दरूपं नित्यमण्वव्यक्तमचिन्त्यं निरवयवं निर्विकारं ज्ञानाश्रय ईश्वरस्य नियाम्यं धार्यं शेषम् ।

हिन्दी अनुवाद: https://ramanujramprapnna.blog/2024/10/06/tattva-traya-hindi-sutra-4/

सूत्रम् 5: Tattva trayam: Sutram 5

5. आत्मस्वरूपं कथं देहादिविलक्षणमिति चेद् ?

हिन्दी अनुवाद: https://ramanujramprapnna.blog/2024/10/06/tattva-traya-hindi-sutram-5/

सूत्रम् 6: Tattva Trayam: Sutram 6

6. देहादीनां मम देहादिकमित्यात्मनः पृथगुपलभ्यमानत्वात्, इदमित्युपलभ्यमानत्वात्, आत्मनोऽहमित्युपलम्भात्; अस्य कदाचिदुपलम्भादात्मनः सर्वदोपलम्भात् । एतेषामनेकत्वादात्मन एकत्वादात्मैतेभ्यो विलक्षणः स्वीकार्य्यः

हिन्दी अनुवाद: https://ramanujramprapnna.blog/2024/10/06/tattva-traya-hindi-sutra-6/

सूत्रम् 7: Tattva Trayam: Sutram 7

7. एवं युक्तीनां बाधसम्भावनायामपि शास्त्रबलेनात्मा देहादिविलक्षणः सिद्ध्यति

हिन्दी अनुवाद: https://ramanujramprapnna.blog/2024/10/06/tattva-traya-sutram-7/

सूत्रम् 8: Tattva Trayam: Sutram 8

8. अजडत्वं नाम ज्ञानेन विना स्वयमेव प्रकाशमानत्वम्।

हिन्दी अनुवाद:

सूत्रम् 9, 10: Tattva Trayam: Sutram 9, 10

9. आनन्दरूपत्वं सुखस्वरूपत्वम्,

10. “सुखमहमस्वाप्सम्” इति प्रतिसन्दधातीति सुखरूपं भवति।

हिन्दी अनुवाद:

सूत्रम् 11, 12: Tattva Trayam: Sutram 11, 12

सूत्रम् 13, 14: Tattva Trayam: Sutram 13, 14

13. अणुत्वं कथमिति चेत् ?

14. हृदयप्रदेशादुत्क्रमणगमनागमनानां शास्त्रेणोक्तत्वादणुत्वं भवति ।

सूत्रम् 15, 16, 17: Tattva Trayam: Sutram 15, 16, 17

15. नन्वणुर्हृदयदेशे तिष्ठति चेत्सर्वत्र शरीरे सुखदुःखे कथमनुभवतीति चेद् ?

16. न, मणिद्युमणिदीपादीनामेकदेशस्थानां प्रभा यथा सर्वत्र व्याप्नोति, तथा ज्ञानं सर्वत्र व्याप्नोत्यतो न तद्भोगविरोधः ।

17. एकस्यैककालेऽनेकशरीरपरिग्रहश्च ज्ञानव्याप्त्या।

सूत्रम् 18, 19, 20, 21: Tattva Trayam: Sutram 18, 19,20,21

18. अव्यक्तत्वं नाम घटपटादिग्राहिचक्षुराद्यग्राह्यत्वम्।

19. अचिन्त्यत्वं नाम अचित्सजातीयतया चिन्तयितुमनर्हत्वम्।

20. निरवयवत्वं नाम अवयवसमुदायानात्मकत्वम् ।

21. निर्विकारत्वं नामाचिद्वद्विकारत्वेन विनैक रूपतयाऽवस्थानम् ।

सूत्रम् 22: Tattva Trayam: Sutram 22

22. एवंस्थितत्वाच्छस्त्राग्निजलवातातपप्रभृतिभिश्छेदन- दहनक्लेदन शोषणादीनामयोग्यम् ।

सूत्रम् 23, 24, 25: Tattva Trayam: Sutram 23, 24,25

23. आर्हता आत्मा देहपरिमाण इत्याहुः

24. तच्छ्रुतिविरुद्धम्।

25. अनेकदेहान्परिगृह्णतां योगिनां स्वरूपस्य शैथिल्यं च प्रसज्येत ।

सूत्रम् 26, 27, 28: Tattva Trayam: Sutram 26, 27,28

26. ज्ञानाश्रयत्वं नाम ज्ञानस्याधारत्वम् ।

27. आत्मा ज्ञानानाधारो ज्ञानमात्रमिति चेत् ?

28. अहं ज्ञानमित्येव प्रतिसन्दधीत न त्वहं जानामीति ।

सूत्रम् 29, 30: Tattva Trayam: Sutram 29, 30

29. ज्ञातेत्युक्तौ कर्ता भोक्ता चेत्युक्तः ।

30.कर्तृत्वभोक्तृत्वे ज्ञानावस्थाविशेषौ ।

सूत्रम् 31, 32, 33, 34: Tattva Trayam: Sutram 31, 32, 33, 34

31. केचिद् गुणानामेव कर्तृत्वं नात्मन इति वदन्ति।

32. तदाऽस्य शास्त्रवश्यत्वं भोक्तृत्वं च न स्यात् ।

33. सांसारिकप्रवृतिषु कर्तृत्वं न स्वरूपप्रयुक्तमपि तु

34. गुणसंसर्गकृतम् ।

सूत्रम् 35: Tattva Trayam: Sutram 35

35. कर्तृत्वं चेश्वराधीनम् ।

सूत्रम् 36, 37: Tattva Trayam: Sutram 36, 37

36. ज्ञानाश्रयश्चेदयं शास्त्रेषु ज्ञानत्वेन कथन्निर्दिश्यते।

37. ज्ञानेन विनाऽस्य प्रकाशात् ज्ञानस्य सारभूतगुणत्वेन निरुपकधर्मतया तथा निर्दिश्यते ।

सूत्रम् 38: Tattva Trayam: Sutram 38

38. नियाम्यत्वं नामेश्वरबुद्धयधीन सकलव्यापारवत्वम्।

सूत्रम् 39: Tattva Trayam: Sutram 39

39. धार्यत्वं नाम तत्स्वरूपसङ्कल्पव्यतिरेकप्रयुक्तस्वसत्ताव्यतिरेकयोग्यत्वम् ।

सूत्रम् 40, 41: Tattva Trayam: Sutram 40, 41

40. शेषत्वं नाम चन्दनकुसुमताम्बूलादिवत्तस्येष्टविनियोगार्हत्वम् ।

41. इदं च गृहक्षेत्रपुत्रकलत्रादिवत्पृथस्थित्यादीनां योग्यं न भवति, किन्तु शरीरवत्तदयोग्यं भवति ।

सूत्रम् 42, 43: Tattva Trayam: Sutram 42, 43

42. आत्मस्वरूपं च बद्धमुक्तनित्यभेदेन त्रिविधम् ।

43. बद्धा इत्युच्यन्ते संसारिणः।

सूत्रम् 44: Tattva Trayam: Sutram 44

44. मुक्ता निवृत्तसंसाराः

सूत्रम् 45: Tattva Trayam: Sutram 45

45. नित्या इत्युच्यन्ते कदाऽपि संसारमप्राप्ताः शेषशेषाशनादयः ।